NHỮNG QUY TẮC AN TOÀN TRONG PHÒNG THÍ NGHIỆM

Phòng thí nghiệm được thiết kế và trang bị để thực hiện các thí nghiệm khoa học, nghiên cứu và kiểm tra hoạt động nghiên cứu. Trong môi trường này, các nhà khoa học, nghiên cứu sinh, sinh viên và các chuyên gia khác có thể tiến hành thử nghiệm, nghiên cứu và phân tích dữ liệu để kiểm tra các giả định khoa học, đo lường và ghi chép các hiện tượng tự nhiên, phát triển và kiểm tra các sản phẩm mới.

Để đảm bảo thử nghiệm, nghiên cứu và phân tích được thực hiện một cách an toàn, tránh xảy ra rủi ro cho người thực hiện và phòng thí nghiệm, người thực hiện cần tuân theo những quy tắc an toàn trong phòng thí nghiệm sau:

Phòng thí nghiệm

1. GLP (Good Laboratory Practice) – Thực hành tốt phòng thí nghiệm

Được quản lí bởi OECD (Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế). GLP là những quy tắc được tổng hợp và quản lý theo hệ thống giúp thực hành tốt phòng thí nghiệm.

Cụ thể, GLP quy định: Phòng thí nghiệm phải đáp ứng được những yêu cầu cơ bản GLP như:

• Tổ chức và nhân sự của cơ sở khoa học của thử nghiệm
• Xây dựng, đánh giá và duy trì chương trình đảm bảo chất lượng (QA)
• Xây dựng cơ sở hạ tầng, quy mô phòng thí nghiệm.
• Chuẩn bị vật liệu, thiết bị và thuốc thử đảm bảo an toàn và chất lượng.
• Xây dựng hệ thống thử nghiệm.
• Lưu trữ hồ sơ và tài liệu.
• Báo cáo kết quả nghiên cứu.
• Hiệu suất của nghiên cứu.
• Quy trình vận hành tiêu chuẩn (SOP).
• Xây dựng và lưu trữ các mục kiểm tra, tham khảo các tài liệu của thử nghiệm.

Chi tiết quy tắc GLP xem thêm tại đây 

2. Một số quy tắc an toàn quan trọng trong phòng thí nghiệm

Nhằm thực hiện giảm thiểu tối đa nguy cơ gây mất an toàn phòng thí nghiệm sinh học phân tử, ta cần tuân thủ thực hiện tốt các biện pháp và quy tắc an toàn sau:

a. Thiết kế và xây dựng phòng thí nghiệm [1]

Trước khi thiết kế phòng thí nghiệm cần xác định các mối nguy về sinh học, phóng xạ và hóa học cùng với đó là xác định mục tiêu nghiên cứu nhằm thực hiện tốt các biện pháp kiểm soát nguy cơ mất an toàn sinh học.

Ngoài ra, nên xác định cơ sở vật chất và thiết bị và hệ thống cần thiết quy trình thí nghiệm sinh học phân tử.

Yêu cầu đối với phòng thí nghiệm sinh học phân tử:

• Có ít nhất 4 phòng làm việc tách biệt nhau, bao gồm: (1) phòng pha mix, (2) phòng tách chiết, (3) phòng khuếch đại PCR. (4) phòng điện di và giải trình tự.
• Các khu vực cần được trang bị bóng đèn UV cố định giúp khử trùng.
• Các khu vực cần được trang bị điều hòa giữ cho nhiệt độ phòng thí nghiệm ở mức.
•  Phòng lab cần được trang bị khu vực rửa mặt và rửa mắt cho kỹ thuật viên.
• Các khu vực được thông với nhau qua pass box nhằm rút ngắn thời gian và khoảng cách trao đổi mẫu.
• Cần có tủ bảo quản chuyên dụng dành cho mỗi loại thuốc thử nguy hiểm và hóa chất, những chất có đặc tính dễ cháy, oxy hóa hoặc ăn mòn.

b. Tủ an toàn sinh học và các thiết bị khác [2]

Khi làm việc với tủ an toàn sinh học và các thiết bị trong phòng thí nghiệm sinh học phân tử gồm các hệ thống ngăn chặn có cửa mở ở phía trước như tủ an toàn sinh học cấp I, cấp II và các thiết bị thông gió cần đảm bảo.

• Cần có quy trình sử dụng hoặc sổ tay hướng dẫn vận hành an toàn, bao gồm việc chuyển vật liệu ra vào khỏi tủ phải được ban hành.
• Không được sử dụng đèn đốt Bunsen hoặc đèn cồn bên trong đối với các thiết bị sinh nhiệt.
• Khử trùng bằng đèn UV và sau khi sử dụng cần làm sạch và loại bỏ bụi bẩn làm giảm hiệu quả khử trùng.
• Không nên kê tủ gần ở chỗ có bất kì sự gây nhiễu nào từ luồng gió của máy điều hòa không khí hoặc việc đóng mở cửa.
• Tham khảo thêm về tủ an toàn sinh học: Tủ An Toàn Sinh Học Cấp II ABT (BSC-W1000), Tủ An Toàn Sinh Học Cấp II (BSC-W1200)

                                                                                                               Tủ An Toàn Sinh Học Cấp II - ABT

c. Bảo đảm an toàn người thực hiện thí nghiệm [3]

• Người thực hiện thí nghiệm cần được trang bị bảo hộ cá nhân như: Áo Blouse phù hợp và thoải mái, quần dài. Đeo kính bảo hộ mắt trong suốt thời gian vào phòng thí nghiệm. Giày kín mũi và thấp. Găng tay phù hợp và cột tóc gọn gàng.
• Đảm bảo sức khỏe khi làm việc.
• Sau khi tiếp xúc với hóa chất cần rửa tay sạch với xà phòng và nước trước khi rời khỏi phòng thí nghiệm.
• Đọc kỹ tài liệu, hiểu rõ mọi chi tiết của thí nghiệm trước khi tiến hành và dự báo trước các sự cố có thể xảy ra để chủ động phòng tránh.
• Không ăn uống, hút thuốc hoặc mang thức ăn vào phòng thí nghiệm.

d.​ Quản lý hóa chất và xử lý chất thải [4]

• Hóa chất được sắp xếp theo khu vực và tính chất hóa học của chất.
• Hóa chất cần có nhãn dán và và hướng dẫn sử dụng rõ ràng.
• Chất thải lây nhiễm được xử lý tại chỗ: phân loại và lưu giữ xử lý phù hợp với chất khí lỏng rắn.

e. Quản lý chu trình an toàn sinh học

Có thể quản lý hiệu quả một quy trình an toàn sinh học bằng cách triển khai chu trình quản lý sau: lập kế hoạch - đánh giá – triển khai - xem xét và cải tiến.

• Lập kế hoạch: Cần có chính sách an toàn sinh học và được ban hành, quản lý thực hiện bởi người ban hành và người thực hiện nghiên cứu, học tập trong phòng thí nghiệm.
• Đánh giá: Cần đánh giá nguy cơ an toàn sinh học và an ninh sinh học
• Triển khai: Thông qua sổ tay an toàn sinh học, kế hoạch an ninh sinh học ra vào phòng thí nghiệm và đảm bảo an ninh vật lí. Chương trình sức khỏe nghề nghiệp... .
• Xem xét và cải tiến: Cần xem xét báo cáo và điều tra sự cố, kiểm soát danh mục kiểm kê tác nhân, kiểm tra đánh giá nội bộ và bên ngoài.

Với mục tiêu xây dựng mô hình phòng thí nghiệm an toàn mang đến môi trường học tập, nghiên cứu tốt nhất cho công tác nghiên cứu giảng dạy sinh viên và phòng thí nghiệm chuyên sâu của tại các cơ sở Y tế, các cơ sở nuôi tôm trên toàn quốc. TBR rất hân hạnh đồng hành cùng các bạn sinh viên, kỹ thuật viên, nhà nghiên cứu trong lĩnh vực sinh học phân tử, cùng xây dựng phòng thí nghiệm đạt chuẩn và an toàn.

Mọi thắc mắc và hỗ trợ xin vui lòng liên hệ:

Công Ty Cổ Phần Công Nghệ TBR

Địa chỉ: 51 Đường số 26, Phường Bình Trị Đông B, Quận Bình Tân, TP. Hồ Chí Minh, Việt Nam.

Hotline: 028.6676.7762

Email: sales@tbr.vn - order@tbr.vn 

Website: http://www.tbr.vn

Tài liệu tham khảo

[1] Laboratory design and maintenance. Manila: World Health Organization Regional Office for the Western Pacific; 2022 (Laboratory biosafety manual, fourth edition and associated monographs). Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.

[2] Biological safety cabinets and other primary containment devices. Manila: World

Health Organization Regional Office for the Western Pacific; 2022 (Laboratory biosafety manual, fourth edition and associated monographs). Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO

[3] Sổ tay an toàn phòng thí nghiệm (Lab safety Rules and Guidenlines), Trung tâm công nghệ và quản lý tài nguyên môi trường.

[4] Decontamination and waste management. Manila: World Health Organization Regional Office for the Western Pacific; 2022 (Laboratory biosafety manual, fourth edition and associated monographs). Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.

[5] Biosafety programme management. Manila: World Health Organization Regional Office for the Western Pacific; 2022 (Laboratory biosafety manual, fourth edition and associated monographs). Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.